Το ετήσιο συνέδριο της EUROPARC Federation, της Ομοσπονδίας Προστατευόμενων Περιοχών της Ευρώπης, πραγματοποιήθηκε φέτος από 24-27 Σεπτεμβρίου στην παραθαλάσσια περιοχή Jurmala, στο Εθνικό Πάρκο Ķemeri, στη Βαλτική θάλασσα σε μικρή απόσταση από την Πρωτεύουσα της Λετονίας,  Ρίγα. Διοργανωτές του Συνεδρίου ήταν η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος της Λετονίας και ο Φορέας Διαχείρισης του Πάρκου Kemeri που είναι μέλος της EUROPARC.

Το Συνέδριο ήταν κατά κοινή διαπίστωση άριστα οργανωμένο και με πολύ μεγάλο αριθμό συμμετοχών. Φιλοξένησε 370 συνέδρους από 40 χώρες, αριθμό που δείχνει το αμείωτο ενδιαφέρον των φορέων για ανταλλαγή και προώθηση των θεμάτων προστασίας της φύσης. Το Ετήσιο Συνέδριο παρακολούθησε ως εκπρόσωπος της Φιλοδασικής – που είναι τακτικό μέλος της EUROPARC με δικαίωμα ψήφου - ο κ. Νίκος Πάγκας.  Εκτός από τη Φιλοδασική, τις εργασίες του Συνεδρίου παρακολούθησαν από την Ελλάδα εκπρόσωποι των Φορέων Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου και Εθνικού Πάρκου Αίνου (Κεφαλονιά

To Εθνικό Πάρκο Ķemeri (στα λεττονικά Ķemeru nacionālais parks) είναι εθνικό πάρκο δυτικά της πόλης Jūrmala που βρίσκεται σε απόσταση 20 χλμ. Δυτικά της Ρίγας. Το Πάρκο ιδρύθηκε το 1997, καλύπτει έκταση 380 τ. χλμ. και είναι το τρίτο μεγαλύτερο στη χώρα. Το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης του Πάρκου καλύπτεται από μικτά δάση Δασικής Πεύκης και Σημύδας και οι υπόλοιπες εκτάσεις είναι υγρά λιβάδια, βάλτοι και τέλματα καθώς και αρκετές λίμνες, που είναι πρώην λιμνοθάλασσες της λίμνης Littorina. Ειδικά η λίμνη Kañieris έχει ενταχθεί στο δίκτυο περιοχών Ramsar. Στην περιοχή του Πάρκου υπάρχουν φυσικές ιαματικές πηγές και λάσπη, που χρησιμοποιούνται για αιώνες λόγω του

θεραπευτικού τους χαρακτήρα. Λόγω της ύπαρξης των ιαματικών πηγών η ευρύτερη περιοχή αναπτύχθηκε ήδη από τον 19^ο αιώνα ως παραθεριστικό θέρετρο «ιαματικού» τουρισμού.

Ο γενικός τίτλος του Συνεδρίου ήταν «Η φύση στο μυαλό σας: κατανοώντας τις αξίες μας» και οι εργασίες του επικεντρώθηκαν στο ρόλο της φύσης στην ανθρώπινη υγεία.

Το Συνέδριο άνοιξε με το καλωσόρισμα από τον Υφυπουργό Περιβαλλοντικής Προστασίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης της Λετονίας Κος Edvins Balsevics που υπογράμμισε το όραμα της Λεττονίας για τη διατήρηση της φύσης. Ο Πρόεδρος του EUROPARC Ignace Schops  απευθύνθηκε στους Συνέδρους όπως πάντα με εμπνευσμένα λόγια σχετικά με τη δύναμη της φύσης.

Στη συνέχεια η Σύμβουλος του Προέδρου της Λεττονίας για τα σύγχρονα ζητήματα της Πολιτείας και της Αειφορίας Κα Elina Pinto, αναφέρθηκε στο Σύνταγμα της Λετονίας που είναι πρωτοπόρο στην προώθηση της βιωσιμότητας και της διατήρησης του περιβάλλοντος. Τόνισε ότι η ευθύνη απέναντι στη φύση είναι ένα σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας και αυτό εκφράζεται στο άρθρο 115 του Συντάγματος της Λετονίας: «Το κράτος προστατεύει το δικαίωμα όλων να διαβιούν σε ένα φιλάνθρωπο περιβάλλον παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές συνθήκες και προωθώντας τη διατήρηση και τη βελτίωση του περιβάλλοντος».

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν κεντρικές εισηγητικές ομιλίες από προσκεκλημένους ομιλητές που αφορούσαν την  αξία της φύσης σε πολλούς τομείς της ζωής μας όπως η πολιτική, οι επιχειρήσεις, η υγεία, οι τέχνες, η «δημιουργία» χώρων κ.ά. με σκοπό να θέσουν προβληματισμούς στο ακροατήριο.

Ο πολύπειρος Rauno Väisänen, πρώην εκτελεστικός διευθυντής της Υπηρεσίας Πάρκων και Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας της Φινλανδίας με χιουμοριστικό τρόπο έδωσε κατευθύνσεις για το πώς πρέπει να απευθυνθούμε σε κάθε βασικό (πολιτικό) ακροατήριο και να προσαρμόσουμε τα μηνύματά μας για να διασφαλίσουμε ότι η φύση θα αποτελεί προτεραιότητα στη λήψη αποφάσεων. Δύο νέοι επιχειρηματίες, εξήγησαν το πώς η φύση βρίσκεται στον πυρήνα των επιχειρήσεων τους που παράγουν από φυσικά καλλυντικά μέχρι βιολογικό τσάι. Εξαιρετική ήταν η ομιλία του Γιατρού William Bird από την εταιρεία Intelligent Health και συγγραφέα του βιβλίου «Φύση και Δημόσια Υγεία: Ο ρόλος της υγείας στη βελτίωση της υγείας ενός πληθυσμού». Ο ομιλητής εξήγησε πώς η εμπειρία της φύσης επηρεάζει άμεσα το μυαλό μας και την ευημερία μας από τις γνωστικές επιδόσεις έως τις ενδοκυτταρικές μεταβολικές αλλαγές. Η επαφή με τους χώρους πρασίνου μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους και να συσχετιστεί θετικά με τη μείωση ψυχικών ασθενειών όπως η κατάθλιψη και το άγχος. Από το άτομο στην κοινωνία, η φύση και η πρόσβαση στους πράσινους χώρους μπορεί να διαμορφώσει θετικά τα συναισθήματα ευτυχίας και ευημερίας, επηρεάζοντας την ποιότητα των κοινωνικών μας σχέσεων. Ο Δρ Bird αναφέρθηκε σε πρόσφατες μελέτες που δείχνουν ότι οι χώροι πρασίνου αποτελούν βασικό στοιχείο για τη μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας και για τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής.

Η Κα Silvija Nora Kalnins, Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Τμήματος Προστασίας του Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Λετονίας, αναφέρθηκε σε μία πολύ ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική δραστηριότητα. Σε διάφορα μέρη σε Πάρκα της Λετονίας πραγματοποιούνται τα τελευταία 10 χρόνια εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν εργαστήρια βιολογίας και οικολογίας και ολοκληρώνονται με βραδινές συναυλίες που συνδυάζουν μουσική και θεαματικά φωτεινά εφέ.

Τέλος ο Simon Bell, αρχιτέκτονας τοπίου και καθηγητής στο Εσθονικό Πανεπιστήμιο Επιστημών Ζωής, περιέγραψε τις αρχές σχεδιασμού των χώρων πρασίνου ώστε να ενθαρρύνονται οι άνθρωποι να επισκέπτονται τη φύση για να βελτιώσουν τη σωματική, πνευματική και κοινωνική τους ευημερία αξιοποιώντας διακριτικές κατασκευές και εγκαταστάσεις που σέβονται τους ευαίσθητους φυσικούς χώρους.

Στις εργασίες του Συνεδρίου υπήρξε μια πρωτοτυπία: οι Σύνεδροι ανέλαβαν την αποστολή να «διαγνώσουν» τις προκλήσεις που υπάρχουν στον τομέα τους. Συγκεκριμένα οργανώθηκαν 14 θεματικά Εργαστήρια, όλα από διαφορετική οπτική γωνία, από την αειφόρο γεωργία μέχρι τη διοίκηση των πάρκων, την τέχνη και τη μουσική ή την αλλαγή του κλίματος, με προεξάρχοντα το ρόλο των προστατευόμενων περιοχών. Σκοπός των Εργαστηρίων ήταν να προσδιορίσουν το καθένα ενδεικτικά τρεις κύριες «προκλήσεις» με τη μορφή μιας «Πράσινης Διάγνωσης EUROPARC». Μετά από συλλογική δουλειά με τη μορφή συναντήσεων εργασίας (διαβούλευση σε οργανωμένες συζητήσεις), οι Σύνεδροι ως «γιατροί προστατευόμενης περιοχής» προχώρησαν στην εξεύρεση λύσεων βασισμένων στη φύση για τις διαγνωσθείσες «ασθένειες» του κάθε τομέα. Στη συνέχεια διεξήχθησαν πέντε ευρείες συμμετοχικές συναντήσεις εργασίας και τέθηκαν σε λειτουργία –υποθετικά- οι «πράσινες συνταγές EUROPARC» για να προταθούν εντέλει οι «Πράσινες Προδιαγραφές EUROPARC».

Στην οργάνωση των Εργαστηρίων πολύτιμη υπήρξε η συμβολή των μελών της Επιτροπής της EUROPARC για την «Υγεία & Προστατευόμενες Περιοχές».

Το αποτέλεσμα όλης της διαδικασίας ήταν ένα πρώτο βήμα για  τη δημιουργία της πρωτοβουλίας "Υγιή πάρκα - υγιείς άνθρωποι στην Ευρώπη» (HPHP EUROPE).

Είναι κοινός τόπος πλέον ότι τα Πάρκα και οι Προστατευόμενες Περιοχές μας αποτελούν στοιχείο που προωθεί την υγεία και έχουν ζωτικό ρόλο στη διατήρηση των οικοσυστημάτων που στηρίζουν τις κοινωνίες με τη συμβολή τους στην ψυχική, σωματική, κοινωνική και πνευματική υγεία και ευημερία των ανθρώπων και των κοινοτήτων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η EUROPARC θα αναπτύξει περαιτέρω το Πρόγραμμα αυτό και θα υποστηρίξει τα μέλη της ώστε να αναπτύξουν πολιτική, καλές πρακτικές και εταιρικές σχέσεις για την οικοδόμηση ισχυρότερων σχέσεων με τον τομέα της υγείας.

(το έργο της Επιτροπής «Υγεία & Προστατευόμενες Περιοχές» στο  https://www.europarc.org/toolkit-health-benefits-from-parks/ ).

Στο πλαίσιο του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε η ετήσια Γενική Συνέλευση της EUROPARC στην οποία ο Πρόεδρος Ignace Schops  και τα μέλη του Δ.Σ. παρουσίασαν τις δράσεις που ολοκληρώθηκαν την περασμένη χρονιά και τις πρωτοβουλίες που ανελήφθησαν, και ανέπτυξαν τις πολλές και ποικίλες προγραμματισμένες δραστηριότητες για την επόμενη περίοδο. Παρουσιάστηκαν πλήθος στοιχείων και έγινε και η οικονομική λογοδοσία. Αισίως η Ομοσπονδία αριθμεί 408 μέλη από 41 χώρες! Η Εκτελεστική Διευθύντρια της EUROPARC, Carol Ritchie, παρουσίασε και φέτος τα πεπραγμένα της δυναμικής ομάδας της και κάλεσε τους επικεφαλής πέντε Επιτροπών της EUROPARC να παρουσιάσουν την πορεία των εργασιών τους.

Στις σχετικές παρουσιάσεις σημαντική ήταν η στιγμή κατά την οποία ο Κος Marià Martí Viudes, Διευθυντής του Περιαστικού Πάρκου Collserola της Βαρκελώνης ως Πρόεδρος της EUROPARC-Fedenatur/Periurban Commission (της γνωμοδοτικής επιτροπής στην οποία συμμετέχει ως ειδικός επιστήμονας ο Κος Ν. Πάγκας) παρουσίασε το πρώτο κείμενο πολιτικής της Επιτροπής το οποίο αναρτήθηκε την ημέρα εκείνη στον ιστότοπο της EUROPARC

(https://www.europarc.org/wp-content/uploads/2019/09/Periurban-Parks-and-EU-policies_EUROPARCfederation.pdf)

Στη μεγάλη αίθουσα του συνεδριακού κέντρου της Jurmala οργανώθηκε η «αγορά» των Ευρωπαϊκών Πάρκων όπου οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν από εκπροσώπους των φορέων για τα θέματα της διαχείρισης, για τις δραστηριότητες κλπ των Προστατευόμενων Περιοχών τους.

Στο πλαίσιο του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν 14 διαφορετικές οργανωμένες τεχνικές επισκέψεις/εκδρομές στις γύρω περιοχές για να δοθεί η δυνατότητα να έρθουν οι σύνεδροι σε επαφή με τη φύση της Λετονίας και να συζητήσουν με τους υπευθύνους των διαφόρων περιοχών για θέματα διαχείρισης, επισκεψιμότητας, κλιματικής αλλαγής κ.ά. Σε κάποιες μάλιστα από τις εξορμήσεις οι σύνεδροι παρατήρησαν την άγρια ζωή, επισκέφθηκαν μουσεία, παραγωγικές μονάδες, ασχολήθηκαν με ποδηλασία και περιήγηση με σχεδία στον ποταμό Gauja.

Τέλος στο πλαίσιο του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε και η 10η συνάντηση των μελών της γνωμοδοτικής επιτροπής EUROPARC-Fedenatur/Periurban Commission στην οποία συμμετέχει ως γραμματέας ο κ. Πάγκας και στην οποία συνέβαλαν με τη γνώμη και τις ιδέες τους και ορισμένοι εκπρόσωποι πάρκων ως παρατηρητές. Μετά την ολοκλήρωση του πρώτου κειμένου που δημοσιεύτηκε ήδη, προγραμματίστηκε η οργάνωση μιας διαδικτυακής «εργαλειοθήκης»  (toolkit) και η ολοκλήρωση των σχετικών μελετών περίπτωσης για τις καλές πρακτικές των Περιαστικών Πάρκων.