ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Το Αισθητικό Δάσος του Υμηττού αποτελεί ένα καταφύγιο επαφής με τη φύση σε απόσταση αναπνοής από την πρωτεύουσα.
Δημιουργήθηκε με επιτυχημένες αναδασώσεις που ξεκίνησαν το 1945 από τη Φιλοδασική Ένωση Αθηνών, η οποία το φροντίζει αδιάλειπτα μέχρι και σήμερα.
Οι οκτώ δεκαετίες ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης δημιούργησαν έναν πόλο μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας.
Φιλοξενεί πλούσια βιοποικιλότητα, με είδη της εγχώριας χλωρίδας όπως πεύκα, κυπαρίσσια και δρύες, καθώς και πολλά είδη πουλιών, ερπετών και μικρών θηλαστικών.
Το καλά οργανωμένο δίκτυο μονοπατιών προσφέρεται για περιπάτους στην πανέμορφη φύση της περιοχής, με εκπληκτική πανοραμική θέα του λεκανοπεδίου της Αττικής και του Σαρωνικού κόλπου
Εκτός από τη φυσική του ομορφιά, το δάσος έχει ιστορική και πολιτιστική σημασία, με βυζαντινά μοναστήρια και άλλα ιστορικά μνημεία, διάσπαρτα στην περιοχή.
Η φροντίδα και οι συνεχείς προσπάθειες της Φιλοδασικής διασφαλίζουν ότι το Αισθητικό Δάσος παραμένει ένας αγαπημένος προορισμός για πεζοπόρους, φυσιολάτρες και οικογένειες, συνδυάζοντας την αναψυχή με τη διατήρηση των ευαίσθητων οικοσυστημάτων του.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ
Το Αισθητικό Δάσος του Υμηττού δεν προϋπήρχε, είναι δημιούργημα της Φιλοδασικής Ένωσης Αθηνών.
Η Φιλοδασική είχε ήδη ασχοληθεί με τη δημιουργία δάσους στην Καισαριανή από το 1924. Στα πρακτικά του Δ.Σ. της Φιλοδασικής εκείνης της χρονιάς, ήταν ξεκάθαροι οι προβληματισμοί της Ένωσης και οι προσπάθειες που κατέβαλε η τότε διοίκηση για να δημιουργήσει ένα περιαστικό δάσος:
«… το Αθηναϊκόν πράσινο, καταδιώκεται από όσους έχουν αποστολή να το προστατεύσουν…»
«… Το Άλσος του Ποδονίφτη εκτάσεως χιλίων στρεμμάτων κατεστρέφετο και μετεβάλλετο εις οικόπεδα. Αι πευκοφυτευμέναι εκτάσεις του Πολυγώνου, της Καισαριανής, των Κουπωνίων μετεβάλλοντο και αυτά εις οικόπεδα…»
Η Φιλοδασική αποφάσισε να αντιδράσει δυναμικά για να σώσει τον Υμηττό και την Καισαριανή. Πρότεινε και έπεισε την τότε Κυβέρνηση να ανακηρύξει αναδασωτέο το μεγαλύτερο τμήμα του. Επίσης, μαζί με το Υπουργείο Στρατιωτικών δενδροφύτευσε μεγάλη έκταση «… δια πεύκων και κυπαρίσσων την παρά την Λεωφόρο Καισαριανής έναντι του συνοικισμού Συγγρού».
Ακολούθησε ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος και η περίοδος της Κατοχής. Αρχικά, οι κατακτητές αποψίλωσαν το βουνό και αργότερα οι απεγνωσμένοι κάτοικοι των γύρω συνοικισμών έκοψαν τα δένδρα για να τα χρησιμοποιήσουν ως καύσιμη ύλη. Η Διδώ Καλλέργη γράφει στο βιβλίο της «Ο Υμηττός» ότι από τη θεομηνία γλίτωσε μόνο το ιδιωτικό δάσος Νάστου, δεξιά του Καρέα.
Μία πραγματικά θλιβερή κατάσταση αποτυπώνεται στις φωτογραφίες εκείνης της εποχής, που παρουσιάζουν έναν παντελώς αποψιλωμένο Υμηττό.
Με το τέλος του πολέμου, η χώρα βρισκόταν σε φάση ανασυγκρότησης. Η τ. πρόεδρος της Φ.Ε.Α. Καίτη Αργυροπούλου επιστρέφοντας από τη Μέση Ανατολή πέρασε με το αεροπλάνο πάνω από τον ρημαγμένο Υμηττό. Με οδύνη διαπίστωσε τον αφανισμό του δάσους. Αυτή η εικόνα την οδήγησε στην απόφαση να προσπαθήσει να το ανασυστήσει. Με την προτροπή της, η Εφορία Αναδάσωσης της Φιλοδασικής επιχείρησε, με τα πενιχρά μέσα και τους λιγοστούς πόρους της εποχής, την αναδάσωση εκτάσεων της Καισαριανής και του Βύρωνα. Παράλληλα, ακολουθώντας το παράδειγμά της, όλα τα σωματεία της Ομοσπονδίας Εκδρομικών Σωματείων Ελλάδος, ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύνδεσμος (Ε.Ο.Σ), η Περιηγητική Λέσχη, πρόσκοποι και οδηγοί, συνέβαλλαν στην αναδάσωση άλλων τμημάτων του Υμηττού.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, το δάσος δέχτηκε ακόμα ένα πλήγμα. Η τότε αρχή απαλλοτρίωσε μεγάλο τμήμα του δάσους για να κτιστεί η Πανεπιστημιούπολη, σύμφωνα με σχέδιο που ήδη είχε εκπονηθεί το 1964 (παρά τις συνεχείς προσπάθειες της Φιλοδασικής για να αποτραπεί αυτή η εξέλιξη). Οπότε, περίπου 680 στρέμματα παραδόθηκαν στη δόμηση χάριν του πανεπιστημιακού συγκροτήματος.
Στα χρόνια της μεταπολίτευσης αυξήθηκαν οι κάθε είδους αστικές πιέσεις προς το δάσος από τις γύρω περιοχές, όμως η Φιλοδασική στάθηκε εμπόδιο σε κάθε επεκτατική κίνηση. Ωστόσο, δεν μπόρεσε να αποφευχθεί η διάνοιξη της λεωφόρου Αλίμου-Κατεχάκη, η οποία ναι μεν έλυσε σειρά κυκλοφοριακών προβλημάτων της Πρωτεύουσας, όμως θυσίασε ακόμα ένα τμήμα του Υμηττού.
Σημείο καμπής για την εξέλιξη του δάσους υπήρξε η πυρκαγιά τον Ιούλιο του 1988, που ξεκίνησε από την Καλοπούλα και κατέκαψε 700 στρέμματα δάσους. Μετά την πυρκαγιά, η Φιλοδασική αναδάσωσε υποδειγματικά την περιοχή και ταυτόχρονα ξεκίνησε ένα ευρύ πρόγραμμα αντιπυρικής προστασίας, στο πλαίσιο του οποίου ολοκλήρωσε σημαντικά έργα υποδομής, ενδεικτικά:
- κατασκευάστηκαν υδατοδεξαμενές
- τοποθετήθηκαν και επανδρώθηκαν παρατηρητήρια πυρκαγιών
- βελτιώθηκε το δασικό οδικό δίκτυο και αποκλείστηκαν τα Ι.Χ.
- τοποθετήθηκαν ρυθμιστικές πινακίδες στους δρόμους και στα μονοπάτια
Αργότερα, το 2003, εξασφαλίστηκε νερό από γεώτρηση και ξεκίνησε να τροφοδοτεί μέσω υπογείων σωληνώσεων μια μεγάλη υδατοδεξαμενή στην καρδιά του δάσους, εξασφαλίζοντας έτσι νερό για την πυρόσβεση, για τα φυτώρια και τον Βοτανικό Κήπο.
Μια ακόμα πυρκαγιά, τον Ιούλιο του 2007, έκαψε 250 στρέμματα δάσους στην περιοχή Κουταλάδες. Ως άμεσο αναγκαίο έργο κατασκευάστηκαν κορμοδέματα για να αποτραπεί η διάβρωση του εδάφους. Η κατασκευή έγινε με τους κορμούς των καμένων δένδρων και με τα κλαδιά δημιουργήθηκαν συμπαγείς κλαδοσειρές που προστάτεψαν επιπλέον το έδαφος. Στη συνέχεια, ολόκληρη η καμένη περιοχή αναδασώθηκε και τα επόμενα χρόνια φροντίστηκαν τα νεαρά δενδρύλλια τόσο από το προσωπικό της Φιλοδασικής όσο και από εθελοντές/ντριες στο πλαίσιο συμμετοχικών δράσεων με διάφορους ιδιωτικούς φορείς.
ΓΙΑΤΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ;
Η αναδάσωση από τη Φιλοδασική και η αναστήλωση της Μονής Καισαριανής είχαν σκοπό:
- τη δημιουργία ενός αρμονικού συνόλου φύσης και πολιτισμού
- την προστασία των εδαφών και της αυτοφυούς βλάστησης της περιοχής
- την αισθητική βελτίωση του περιβάλλοντος
- την προσφορά ενός χώρου για την αναψυχή των κατοίκων της πρωτεύουσας
Ολόκληρη η έκταση που αναδάσωσε επιτυχώς η Φιλοδασική κηρύχθηκε «Αισθητικό Δάσος» με το ΠΔ 91/74, για την αισθητική και οικολογική του αξία.
Οδηγίες Επίσκεψης
Συνοπτικές Οδηγίες Επίσκεψης στο Αισθητικό Δάσος:
Ντυθείτε κατάλληλα: Φορέστε ανθεκτικά και άνετα παπούτσια και ρούχα κατάλληλα για την εποχή. Ενδείκνυνται μακριά παντελόνια για την αποφυγή εκδορών και τσιμπημάτων.
Προετοιμαστείτε καλά: Φέρτε νερό, ελαφριά σνακ, χάρτη ή GPS, και ένα κουτί πρώτων βοηθειών. Μην ξεχάσετε το εντομοαπωθητικό.
Σεβαστείτε το Περιβάλλον: Μείνετε στα μονοπάτια, μην αφήνετε σκουπίδια, η φωτιά και η ρίψη τσιγάρων απαγορεύεται, όπως και το κόψιμο των φυτών/λουλουδιών.
Προστατέψτε την Άγρια Ζωή: Μην ενοχλείτε τα ζώα και κρατήστε τα κατοικίδιά σας πάντα με λουρί.
Τηρείτε τους Κανονισμούς: Απαγορεύονται οι εμπορικές δραστηριότητες, οι αγώνες μοτοσυκλετών και ποδηλάτων παντός τύπου. Οι εκπαιδευτικές/πολιτιστικές/αθλητικές δραστηριότητες, η κινηματογράφηση και η χρήση drone απαιτούν ειδική άδεια.
Ελέγξτε τον Καιρό: Προγραμματίστε την επίσκεψή σας σύμφωνα με την πρόγνωση και τον κίνδυνο πυρκαγιάς (Χάρτης Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς: όταν ο κίνδυνος είναι υψηλός – κατηγορία 4 & 5 - απαγορεύεται η είσοδος στο δάσος)
Μην καταστρέφετε Πολιτιστικά Μνημεία: Σεβαστείτε τους αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους του δάσους.
Προστατεύστε τις Υποδομές: Μην αφαιρείτε ή καταστρέφετε πινακίδες, σημάνσεις, περιφράξεις, υδραυλικές εγκαταστάσεις κ.α.
Αποφύγετε την Ηχορύπανση: Διατηρήστε την ησυχία και σεβαστείτε τους άλλους επισκέπτες και την πανίδα (μόνιμους κατοίκους) του δάσους. Η αναπαραγωγή μουσικής από ηχεία και η χρήση θορυβωδών συσκευών απαγορεύεται.
Ενημερώστε για την Επίσκεψή σας: Πείτε σε κάποιον πού θα βρίσκεστε και πότε αναμένετε να επιστρέψετε.
Μην πίνετε το Νερό των πηγών: Υπάρχουν τρεις πηγές στις θέσεις «Καλοπούλα», «Ανάληψη» και στη Μονή Καισαριανής. Οι πηγές είναι εποχιακές, μικρής παροχής και το νερό δεν είναι πόσιμο.
Για περισσότερες πληροφορίες, διαβάστε τη Δασική Απαγορευτική Διάταξη του Δασαρχείου Πεντέλης, που αναφέρονται αναλυτικά οι κανονισμοί που ισχύουν στο Αισθητικό Δάσος.
