Οικοσύστημα & Χαρακτηριστικά

Η βλάστηση του Αισθητικού Δάσους αποτελείται κυρίως από τα δασικά είδη με τα οποία έγιναν οι αναδασώσεις από τη Φιλοδασική και το τότε Υπουργείο Γεωργίας από το 1946 και για πάνω από τρεις δεκαετίες.

Αυτές οι επεμβάσεις αναδάσωσης δημιούργησαν ένα μωσαϊκό βλάστησης. Κυριαρχούν τα πεύκα (τραχεία πεύκη) σε αμιγείς συστάδες ή σε ανάμειξη με κυπαρίσσια και πλατύφυλλα είδη όπως κουτσουπιές, χαρουπιές και χνοώδεις δρύες. Στις βραχώδεις περιοχές βρίσκουμε πεύκα μαζί με πουρνάρια και αγριελιές.

Αυτό το μωσαϊκό, συμπληρώνεται από «ενότητες» περιορισμένης έκτασης με ιδιαίτερη φυσιογνωμία, όπως ο «ιστορικός ελαιώνας», ο διπλανός του κυπαρισσώνας, οι ευκάλυπτοι (κυρίως στα νότια του νεκροταφείου Καισαριανής), η παραρεμάτια βλάστηση κ.α.

Αναλυτικά:

• Τραχεία πεύκη (Pinus brutia)
• Χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis)
• Κουκουναριά (Pinus pinea)
• Κυπαρίσσι οριζοντιόκλαδο (Cupressus sempervirens horizontalis L.)
• Κυπαρίσσι ορθόκλαδο (Cupressus sempervirens pyramidalis L.)
• Κουτσουπιά (Cercis siliquastrum)
• Χνοώδης δρύς (Quercus pubescens)
• Αριά (Quercus ilex)
• Χαρουπιά (Ceratonia siliqua)
• Κυπαρίσσι γλαυκό (Cupressus arizonica glabra Greene)

Εκτός από τα παραπάνω είδη, σποραδικά έχουν φυτευτεί βελανιδιές (Quercus aegilops L.), κυανόφυλλες ακακίες (Acacia cyanophylla), ευκάλυπτοι (Eucalyptus globulus Labill.), παρκινσόνιες (Parcinsonia sp.), αγριοπιπεριές (Schinus molle), γκορτσιές (Pyrus amygdaliformis) και πλατάνια (Platanus orientalis L.).

Στα διάκενα και σε εκτάσεις προσφάτως αναδασωμένες, δημιουργούνται πλούσιοι φρυγανότοποι με κυρίαρχα είδη τα: Sarcopoterium spinosum, Phlomis fruticosa, Corydothymus capitatus, Cistus salvifolius, Cistus incanus, Euphorbia acanthothamnos, Genista acanthoclada, Fumana thymifolia, Hypericum empetrifolium, Inula viscosa, Satureja thymbra, Helichrysum sp., Calycotome vilosa, Tragopogon sp., Thapsia garganica, Verbascum undulatum, Anthyllis hermaniae, Globularia alypum, Thymelaea tartonraira, Balotta acetabulosa κ.α.

Τα αγρωστώδη που συναντώνται στην περιοχή εντάσσονται στην κατηγορία των ειδών των θαμνωδών ψευδοστεππών που προήλθαν από την υποβάθμιση της φυσικής δασικής βλάστησης (Brachypodium ramosum, Poa bulbosa, Avena sp., Bromus sp. κ.α.).

Επίσης συναντώνται σημαντικά είδη γεωφύτων, όπως: Cyclamen graecum, Colchicum sp., Asphodeline lutea, Asphodelus fistulosus, Allium roseum, Fritillaria graeca, Lloydia graeca, Ornithogallum atticum, Muscari comosum, Asparagus acutifolius, Smilax aspera, Crocus sp., Sternbergia lutea, Cephalanthera rubra, Serapias sp., διάφορα είδη Ophrys και Orchis κ.α.

Το μωσαϊκό της βλάστησης (τεχνητώς δημιουργημένης ή φυσικής) προσδίδει μια ιδιαίτερη φυσιογνωμική ποικιλία στην περιοχή, που παράλληλα αντικατοπτρίζει την ποικιλία των διαφόρων βιοτόπων.

Πτηνά:

Η ευρύτερη περιοχή λόγω της ποικιλίας βιοτόπων που παρουσιάζει, είναι σημαντική για την ορνιθοπανίδα και ιδιαίτερα για τα μικρότερα είδη πουλιών (π.χ. στρουθιόμορφα). Από τα είδη που έχουν παρατηρηθεί στον Υμηττό πολλά φωλιάζουν, ξεχειμωνιάζουν, εμφανίζονται μόνιμα ή περιστασιακά στην περιοχή. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:

Αετομάχος (Lanius collurio), αηδόνι (Luscinia megarhynchos), ασπροκωλίνα (Oenanthe hispanica), βασιλίσκοι (Regulus sp.), βραχοτσοπανάκος (Sitta neumayer), γεράκια (Falco sp.), γερακίνες (Buteo sp.), γιδοβύζι (Caprimulgus europaeus), γκιώνης (Otus scops), δεκαοχτούρα (Streptopelia decaocto), καρακάξα (Pica pica), καρδερίνα (Carduelis carduelis), κατσουλιέρης (Galerida cristata), κατσουλιέρης (Galerida cristata), κίρκοι (Circus sp.), κίσσα (Garrulus glandarius), κοκκινολαίμης (Erithacus rubecula), κοκκινούρης (Phoenicurus ochruros), κοκκοθραύστης (Coccothraustes coccothraustes), κότσυφας (Turdus merula), κούκος (Cuculus canorus), κουκουβάγια (Athene noctua), κουρούνα (Corvus cornix), μελισσοφάγος (Merops apiaster), μυγοχάφτες (Ficedula sp.), νησοπέρδικα (Alectoris chucar), ξεφτέρι (Accipiter nisus), ορτύκι (Coturnix coturnix), παπαδίτσες (Parus sp.), περιστέρι ήμερο (Columba livia), πράσινος παπαγάλος (Psittacula krameri), σουσουράδες (Motacilla sp.), σπίνος (Fringilla coelebs), σπιτοσπουργίτης (Passer domesticus), σταυρομύτης (Loxia curvirostra), σταχτάρες (Apus sp.), συκοφάγος (Oriolus oriolus), σφηκιάρης (Pernis apivorus), τρυγόνι (Streptopelia turtur), τρυποφράχτης (Troglodytes troglodytes), τσαλαπετεινός (Upupa epops), τσιροβάκοι (Sylvia sp.), τσίχλες (Turdus sp.), τυτώ (Tyto alba), φιδαετός (Circaetus gallicus), φλώρος (Carduelis chloris), φυλλοσκόποι (Phylloscopus sp.), χελιδόνια (Hirundo sp. & Delichon sp.), χουχουριστής (Strix aluco), ψαρόνι (Sturnus vulgaris).

Θηλαστικά:

Αλεπού (Vulpes vulpes), ασβός (Meles meles), κουνάβι (Martes foina), λαγός (Lepus europeus), νυφίτσα (Mustela nivalis), σκαντζόχοιρος (Erinaceus europeus) και αρκετά είδη νυχτερίδας (ενδεικτικά τα προστατευόμενα: Pipistrellus pipistrellus, Rhinolophus blasii, Rhinolophus hipposideros).

Ερπετά:

Αβλέφαρος (Ablepharus kitaibelii), αγιόφιδο (Telescopus fallax), κρασπεδωτή χελώνα (Testudo marginata), κυρτοδάκτυλος (Cyrtopodion kotschyi), λιακόνι (Chalcides ocellatus), μεσογειακή χελώνα (Testudo hermanni), μολυντήρι (Hemidactylus turcicus), οχιά (Vipera ammodytes), σαΐτα (Platyceps najadum), σαπίτης/μαυρόφιδο (Malpolon insignitus), σπιτόφιδο (Zamenis situla), τρανόσαυρα (Lacerta trilineata), τυφλίνος (Typhlops vermicularis).

Αμφίβια:

Κοινός φρύνος (Bufo bufo), πρασινόφρυνος (Pseudepidalea viridis)

Το κλίμα της περιοχής είναι μεσογειακό με κύρια χαρακτηριστικά το ξηρό και θερμό καλοκαίρι και τον ήπιο και βροχερό χειμώνα. Με βάση τα στοιχεία του Μ.Σ. Αθηνών η ετήσια μέση θερμοκρασία του αέρα κυμαίνεται από 16,5^oC - 19^οC με ψυχρότερο μήνα τον Ιανουάριο και θερμότερους τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι περίπου 400 mm και κατανέμεται στη βροχερή περίοδο Οκτωβρίου - Απριλίου και τη σχεδόν ξηρή των υπολοίπων μηνών. Η μέση σχετική υγρασία είναι περίπου 65%, οι χαλαζοπτώσεις είναι σπάνιες και οι μέρες χιονιού ελάχιστες.

Οι γεωλογικοί σχηματισμοί που συναντώνται στην περιοχή είναι το κατώτερο μάρμαρο, το ανώτερο μάρμαρο και οι σχιστόλιθοι Καισαριανής. Μάλιστα είναι χαρακτηριστική η επαφή τους στην πλαγιά της Καλοπούλας. Η γενική διεύθυνση των στρωμάτων του κρυσταλλοσχιστώδους συστήματος είναι ΑΒΑ-ΔΝΔ και η κλίση Δ έως ΒΔ από 20^ο έως 60^ο. Στο δυτικό άκρο της περιοχής συναντώνται ημιμεταμορφωμένα πετρώματα και νέες και παλιές αποθέσεις συνιστάμενες από κροκάλες, λατύπες, άμμους και αργίλους σε ποικίλη αναλογία. Τα εδάφη που σχηματίζονται πάνω σε αυτά τα πετρώματα είναι κατά πλειοψηφία σκελετικά, πετρώδη και αβαθή, λόγω της έντονης υποβάθμισης που είχε υποστεί η βλάστηση κατά το παρελθόν.